Powrót opłaty OZE. W jakim zakresie obciąży ona wytwórcę energii?
Po dwóch latach przerwy do opłat związanych z dystrybucją energii elektrycznej wróciła tzw. opłata OZE. Pojawiają się przy tym wątpliwości dotyczące energii produkowanej na własne potrzeby przez odbiorców.
Opłata OZE znów powiększa koszty dystrybucji energii elektrycznej
Od 2015 roku opłata OZE stanowi element rozliczeń za usługę dystrybucji energii. Jej celem jest wspieranie produkcji energii ze źródeł odnawialnych i zwiększenie jej udziału w polskim miksie energetycznym. Realizacja tego celu polega głównie na wyrównywaniu producentom różnicy między ceną zielonej energii wynikającą z kontraktów aukcyjnych a bieżącą ceną rynkową.
Wysokość opłaty OZE ustalana jest corocznie przez Prezesa URE w przeliczeniu na 1 MWh energii. Jej wartość odzwierciedla prognozowane koszty funkcjonowania systemu wsparcia oraz dane o historycznym zużyciu energii przez odbiorców. Choć mówi się o „powrocie” opłaty do taryf, w rzeczywistości funkcjonowała ona cały czas — w latach 2023–2024 obowiązywała jednak stawka zerowa. Od stycznia 2025 roku, zgodnie z decyzją Prezesa URE, stawka wynosi 3,50 zł/MWh i ponownie obciąża odbiorców końcowych energii.
Kto faktycznie ponosi koszt opłaty OZE?
Mechanizm opłaty OZE zakłada, że finansowy ciężar spoczywa na odbiorcach końcowych energii, a wysokość zależy od wielkości zużycia. Przepisy ustawy o OZE, w powiązaniu z definicją odbiorcy końcowego zawartą w Prawie energetycznym, wskazują, że opłata może być naliczona tylko, gdy spełnione są łącznie trzy warunki:
– energia jest pobrana z sieci,
– pobór następuje w ramach umowy sprzedaży lub umowy kompleksowej,
– energia jest zużywana na własne potrzeby, z wyłączeniem celów związanych z wytwarzaniem, przesyłaniem, dystrybucją lub magazynowaniem energii.
Jeśli którykolwiek z tych warunków nie jest spełniony, opłata OZE nie może zostać naliczona za daną ilość zużytej energii.
W jakim zakresie opłatę OZE ponosi wytwórca energii?
Co oznaczają powyższe przesłanki dla wytwórców energii elektrycznej?
Wytwórcy nie są zobowiązani do opłaty OZE za energię zużywaną na potrzeby produkcji, niezależnie od tego, czy pochodzi ona z sieci, czy nie. W sytuacji natomiast, gdy wytwórca kupuje energię z sieci i zużywa ją na własne potrzeby, obowiązek uiszczenia opłaty OZE powstaje, ponieważ spełnione są wszystkie wymagane warunki.
Wątpliwości wokół zużycia energii wyprodukowanej samodzielnie
Problem interpretacyjny pojawia się, gdy wytwórca zużywa energię na własny użytek, ale jest to energia wyprodukowana przez niego samego, a nie zakupiona ani pobrana z sieci. Wątpliwości budzi brzmienie art. 96 ust. 3 ustawy o OZE, który nakazuje uwzględnić energię zużywaną na własne potrzeby (inne niż wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucja lub magazynowanie) w podstawie naliczania opłaty OZE.
Niejasność wynika z tego, że podobny obowiązek wynika już z konstrukcji opłaty OZE, obciążającej odbiorcę końcowego. Przedsiębiorstwa energetyczne — również wytwórcy — są traktowane jak inni odbiorcy, a energia używana poza „własnym użytkiem” nie podlega opłacie. Przepis mógłby więc być interpretowany jako szczególny, upraszczający katalog warunków do jednej przesłanki: zużycia na własne potrzeby.
W takim ujęciu wytwórca musiałby płacić opłatę OZE za każdą energię zużytą na własne potrzeby, niezależnie od tego, czy była kupiona z sieci, czy nie.
Zużycie samodzielnie wytworzonej energii nie rodzi obowiązku opłaty OZE
Takie podejście jednak nie znajduje uzasadnienia w głównej idei opłaty OZE. Konstrukcja tej opłaty zakłada jej naliczanie tylko za energię, która jest kupowana i pobierana z sieci, a więc rzeczywiście korzysta z krajowego systemu elektroenergetycznego.
Nakładanie opłaty także na energię wyprodukowaną i zużytą samodzielnie, bez udziału sieci i transakcji handlowej, byłoby sprzeczne z tą koncepcją. Skoro więc wytwórca korzysta z własnej energii, która nie była kupiona ani pobrana z sieci, opłata OZE nie powinna być naliczana — niezależnie od tego, czy zużycie następuje na potrzeby produkcji, czy inne cele własne.
